Hipotonik, izotonik czy hipertonik? Jaki preparat wybrać do nebulizacji?

Różne roztwory chlorku sodu są dostępne w preparatach do nebulizacji koni. Chociaż nazwa wydaje się podobna, znacząco różnią się właściwości chemiczne poszczególnych preparatów, a co za tym idzie – zupełnie inne jest ich działanie. Przy różnych objawach klinicznych zalecane jest stosowanie poszczególnych roztworów. Zatem jak dobrać idealny preparat do aktualnego stanu zdrowia pacjenta? 

Czym różnią się roztwory do nebulizacji?

Do nebulizacji możemy używać wielu preparatów zawierających różne substancje czynne. Dowiesz się o nich więcej z naszych artykułów, czytając na przykład na temat działania ektoiny. Jednak bazą dla wszystkich preparatów jest roztwór chlorku sodu o różnym stężeniu.

Najpopularniejszy jest rozwór izotoniczny, popularnie nazywany sola fizjologiczną. Nazywany jest tak dlatego, że jest najbardziej zbliżony to płynu otaczającego komórki w organizmach ssaków. Jest zupełnie neutralny dla błon śluzowych, dlatego nadaje się do płukania spojówek oka, jam ciała, przemywania ran, jak również znalazł zastosowanie w nebulizacji. Izotonik to 0,9% roztwór chlorku sodu (NaCl 0,9%).

Natomiast hipertonik to roztwór stężony. Procentowe stężenie zawsze przekracza 0,9%. Najczęściej używane w medycynie to roztwory chlorku sodu 1-3%. Ze względu na wysokie stężenie ma bardziej precyzyjne zastosowanie. Nie jest tak uniwersalny jak izotonik. Świetnie sprawdzi się w nebulizacji, natomiast podany bezpośrednio do oka, czy na ranę, może wywołać pieczenie.

Za to roztwór hipotoniczny zawiera mniej niż 0,9% chlorku sodu. Jego działanie jest intensywnie nawadniające. Powoduje wchłanianie wody do komórek ciała. Znajdzie swoje zastosowanie jako płyn intensywnie nawadniający podawany doustnie, jednak podany bezpośrednio na błony śluzowe powodowałby ich obrzęki. Nie stosuje się go zatem w nebulizacji, gdyż mogłoby to doprowadzić do obrzęku płuc.

Roztwór izotoniczny – nawilżenie i normalizacja

Sól fizjologiczna (NaCl 0,9%) ma szerokie zastosowanie w nebulizatorach. Jej działanie jest łagodne i można ją stosować bez żadnego ryzyka. Powinna być pierwszym wyborem każdego właściciela konia, który stosuje inhalator.

Działanie izotoniku polega na nawilżaniu i oczyszczaniu dróg oddechowych. Dzięki nebulizatorowi dla koni Flexineb, sól fizjologiczna podawana jest na błony śluzowe dróg oddechowych w postaci mgiełki o bardzo małych cząsteczkach. Dzięki temu dociera do najdalszych odcinków układu oddechowego.

Sól fizjologiczna (NaCl 0,9%) podana drogą nebulizacji upłynnia zalegające w drogach oddechowych cząsteczki zanieczyszczeń i alergenów, dzięki czemu mogą zostać sprawnie usunięte. Ze względu na izotoniczność bezpośrednio nawilża komórki układu oddechowego i łagodzi podrażnienia. Świetnie sprawdzi się jako substancja łagodząca u koni z astmą, jak również u koni zdrowych w celu poprawienia wydolności. Pozwala przywrócić fizjologiczne środowisko w układzie oddechowym przez usunięcie zanieczyszczeń i przyjemne nawilżenie.

Najlepiej stosować od 5 ml do 10 ml na jedną nebulizację. Warto wykonać dwie w ciągu dnia niż jedną, ale bardzo długą. Roztwory izotoniczne mogą być stosowane samodzielnie lub jako rozcieńczalnik dla innych substancji czynnych. Niektóre z leków stosowanych w nebulizacji właśnie takiego dodatku potrzebują, jak np. bitopEQUI® biMed 30x5ml z ektoiną.

Roztwór hipertoniczny – w walce z zalegającą wydzieliną

Preparatem o nieco innych właściwościach jest stężony roztwór chlorku sodu. Podany drogą nebulizacji nie podrażnia błon śluzowych, ale stymuluje do ich oczyszczania. Upłynnia zalegającą w nadmiarze wydzielinę, umożliwiając łatwiejsze usunięcie śluzu. Dlatego też hipertoniki zalecane są do stosowania u koni z astma oskrzelową w momencie nadprodukcji śluzu. Terapia taka najczęściej powinna trwać od kilku dni do 2-3 tygodni. Długotrwałe stosowanie soli hipertonicznej może prowadzić do przesuszenia śluzówki. Stosowanie soli hipertonicznych należy zawsze skonsultować z lekarzem weterynarii, gdyż w niektórych przypadkach mogą powodować skurcz oskrzeli.

Właściwości lecznicze soli hipertonicznej warto połączyć z innymi substancjami. Na przykład preparat bitopEQUI® LUNG Complete PLUS łączy mukolityczne działanie stężonej soli fizjologicznej z nawilżającymi i przeciwalergicznymi właściwościami ektoiny.

Warte uwagi są również stosowane w nebulizacji solanki lecznicze, jak np. solanka z Morza Martwego. Występuje w dwóch stężeniach: 1%, czyli zbliżonym do fizjologicznego oraz hipertonicznym 2,5%. Solanki oprócz chlorku sodu zawierają sole magnezowe, potasowe i wapniowe, stąd nawet w roztworze zbliżonym do fizjologicznego, procentowa zawartość składników zawsze będzie nieco podwyższona. Takie połączenie w soli hipertonicznej 2,5% nie tylko upłynnia zalegający śluz, ale również poprawia krążenie i zmniejsza stan zapalny. Natomiast stężenie 1% możemy wykorzystywać zamiennie w nebulizacji solą fizjologiczną, jednak korzystając również z leczniczych właściwości soli potasu, magnezu i wapnia. 

Źródła:

• Zhang L, Mendoza-Sassi RA, Wainwright CE, Aregbesola A, Klassen TP.: Nebulised hypertonic saline solution for acute bronchiolitis in infants., 2023.

• Almudena González-Montaos, Cristina Ramos-Hernández, Irene Lojo-Rodríguez, Marta Núñez-Fernández , Alberto Fernández-Villar,: Effectiveness of nebulized hypertonic saline in patients with bronchial hypersecretion, 2022.

Artykuł powstał przy współpracy z doświadczonymi lekarzami weterynarii z OmniVet Rzeszów. Prawa autorskie do treści artykułu należą do spółki Inovpol i są zastrzeżone.

Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytania? Napisz do nas